Sinh năm 1946 tại thôn Đồng Ngô, xã Cao Dương, huyện Kim Bôi (nay là huyện Lương Sơn, tỉnh Hoà Bình). Là con thứ ba trong một gia đình người dân tộc Mường, có sáu anh em. Bố ông làm Trưởng ban Bảo trợ du kích xã Cao Dương những năm 1947 - 1951; mẹ ông chất phác, tần tảo nuôi các con khôn lớn, trưởng thành. Năm 1965, ông Thứ tình nguyện nhập ngũ, được biên chế về Sư đoàn 316, Quân khu 2, tham gia chiến đấu trên các chiến trường Lào, biên giới phía Bắc…
Trải qua nhiều trận chiến đấu xuất sắc, ông được làm Đại đội trưởng, rồi Trung đoàn trưởng, được đi đào tạo tại Học viện Đà Lạt, Học viện Quốc phòng, sau đó lần lượt giữ các chức vụ: Phó chỉ huy Trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hà Sơn Bình, Hà Tây, Phó Tư lệnh kiêm Tham mưu trưởng Quân khu Thủ đô. Ông là đại biểu Quốc hội Khoá X và XI.
Xã Cao Dương quê ông là vùng bán sơn địa, nhân dân chủ yếu làm nông, năm hai vụ lúa xen kẽ trồng màu nên đời sống còn nhiều khó khăn. Mỗi lần về quê, ông trăn trở khi thấy các trường mầm non, mẫu giáo đơn sơ, nghèo nàn. Ông chủ động gặp gỡ các đồng chí lãnh đạo xã bày tỏ tâm tư, nguyện vọng muốn đầu tư cho các chủ nhân tương lai của đất nước được học “trường ra trường, lớp ra lớp”. Được đồng tình, ủng hộ, năm 2007 bằng tiền tiết kiệm cá nhân, ông tặng xã một lớp học mầm non xây dựng kiên cố, tổng giá trị hơn 100 triệu đồng; tặng trang thiết bị y tế, giường bệnh, tủ thuốc cho Trạm y tế xã tổng trị giá hơn 10 triệu đồng, giúp trạm y tế hoạt động hiệu quả. Về quê, từ quốc lộ vào thôn, đường đi lầy lội, ông bàn với lãnh đạo xã và Trưởng thôn Đồng Ngô vận động nhân dân san lấp mặt đường; còn ông ủng hộ 100 triệu đồng kinh phí đổ bê-tông đường liên thôn.
Ông Thứ rất tâm huyết với phong trào văn hoá, văn nghệ, TDTT. Ông còn nhớ, năm mới hòa bình (1954) Đội nhạc thôn Đồng Đăng được Đài Tiếng nói Việt Nam mời ra Hà Nội thu băng, rồi phát sóng rộng rãi trên cả nước giới thiệu làn điệu dân gian dân tộc Mường. Sau do chiến tranh chống Mỹ ác liệt, đội nhạc mai một.
Ông đề xuất với lãnh đạo địa phương khôi phục lại vốn quý của dân tộc. Nói là làm, ông đầu tư mua tặng bốn bộ nhạc cụ dân tộc cho hai thôn Đồng An, Đồng Đăng và hai xã Tân Thành, Cao Dương. Ông luôn gần gũi, động viên các nghệ nhân tuyên truyền, hướng dẫn lớp trẻ thường xuyên luyện tập, biểu diễn dòng nhạc dân gian dân tộc Mường trong các lễ hội ở địa phương. Nhờ vậy, dòng nhạc này đang ổn định và phát triển.
Người dân xã Cao Dương vốn yêu thích TDTT, nhất là môn bóng chuyền, ông mua 10 bộ lưới và bóng tặng các đội bóng chuyền nam, nữ của xã. Ông Thứ rất say mê ten-nít, cầu lông, bóng bàn... ông bàn với ông Vi, cựu Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Kim Bôi thành lập CLB bóng bàn Chợ Bến thu hút thanh, thiếu niên vào sân chơi bổ ích, rèn luyện sức khoẻ. Hằng tháng, CLB tổ chức giao lưu với các CLB trong và ngoài tỉnh để học hỏi, nâng cao kĩ năng tay bóng.
Ông Chiều, Phó Chủ tịch Hội CCB xã Cao Thắng “khoe” với chúng tôi: “Được huyện chọn đi thi đấu giải cầu lông, bóng bàn trung, cao tuổi tỉnh Hoà Bình, CLB đã đoạt Huy chương Đồng là nhờ thường xuyên luyện tập tại CLB do ông Thứ tài trợ đấy. Ông Thứ còn mua bảy bộ bàn bóng VINSIPHO tặng các thôn Yên Lịch (xã Long Sơn), Nhà văn hoá thôn Hợp Thung, Nhà văn hoá phố Chợ Bến (xã Cao Thắng), CLB bóng bàn 2-9 xã Hạ Bì, trường THPT Cù Chính Lan (xã Cao Thắng), thôn Đồng Ngô (xã Cao Dương), UBND xã Hợp Châu, tổng trị giá hơn 30 triệu đồng”.
Dịp ông Thứ đi tặng bàn bóng cho Nhà văn hoá phố Chợ Bến, trên cùng chuyến xe có ông Vị, thầy Năng, thầy Sĩ, thầy Mộc… Thầy Năng (thầy giáo dạy ông Thứ hồi học cấp I) kể: “Nhân kỉ niệm 45 năm ngày thành lập huyện, Ban tổ chức gửi ông Thứ tài liệu để nghiên cứu, đóng góp ý kiến về các biện pháp lãnh đạo phát triển kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng của huyện nhà.
Ông Thứ đã mời cả Ban Thường vụ Huyện uỷ Kim Bôi về Hà Nội thăm quan một số mô hình kinh tế làm ăn hiệu quả và đóng góp những ý kiến rất sát thực tế địa phương để phát triển kinh tế bền vững và còn tặng các thành viên trong đoàn sách lí luận về an ninh, quốc phòng; xây dựng địa phương vững mạnh toàn diện trong tình hình mới. Không chỉ việc chung, những ngày lễ, tết ông Thứ còn thường xuyên đến thăm các thầy cô giáo từ cấp I đến cấp III của mình”. Tôi vẫn còn nhớ, nhân kỉ niệm 50 năm ngày thành lập Trường cấp II xã Cao Dương, ông Thứ ủng hộ 10 triệu đồng để tổ chức gặp mặt, còn tiền cựu học sinh trường cấp II đóng góp, ông đưa ra sáng kiến xây dựng quỹ Khuyến học xã.
Ông Thứ còn tích cực tuyên truyền, động viên con cháu trong gia đình tận dụng triệt để địa thế sẵn có ở địa phương, cải tạo phát triển kinh tế theo mô hình VACR, cải thiện đời sống. Trang trại của gia đình ông mỗi năm cho thu lãi hàng chục triệu đồng từ vườn cây ăn quả, ao cá, chăn nuôi lợn và trồng rừng. Tấm gương sáng CCB, Thiếu tướng Bùi Minh Thứ thật đáng để mọi người noi theo.
