Sau 20 năm nỗ lực đổi mới, kinh tế tập thể, HTX ở Hòa Bình đã có sự phát triển cả về số lượng và chất lượng. Tính đến hết tháng 6.2023, toàn tỉnh có 763 tổ chức kinh tế tập thể, gồm 512 HTX, 3 quỹ tín dụng nhân dân và 194 tổ hợp tác.
Theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh Hòa Bình, việc thành lập và phát triển các HTX đã giúp bà con dân tộc thiểu số khai thác tốt hơn tiềm năng, lợi thế của địa phương để phát triển sản xuất. Hệ thống HTX của tỉnh Hòa Bình đã vượt qua những khó khăn ban đầu, dần thích nghi với kinh tế thị trường để duy trì sản xuất, bảo đảm thu nhập cho người lao động; là động lực quan trọng để bà con thay đổi nếp nghĩ, cách làm, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, góp phần xóa đói, giảm nghèo bền vững.
Đơn cử, HTX Mây Tre Đan xóm Bui (xã Nhân Nghĩa, huyện Lạc Sơn) được thành lập năm 2020 với 25 thành viên. Sau gần 3 năm hoạt động đã thực sự cho thấy những hiệu quả tích cực. Các sản phẩm mây tre đan làm thủ công, đa dạng về mẫu mã, chất lượng bảo đảm, được thị trường ưa chuộng, nhận được nhiều đơn hàng từ các tỉnh, thành phố và xuất khẩu đi nước ngoài. Nhờ đó, tạo việc làm ổn định cho khoảng 150 thành viên, với mức thu nhập bình quân 4-5 triệu đồng/người/tháng và hơn 200 lao động thời vụ tại địa phương với thu nhập 2,5 - 3 triệu đồng/người/tháng.
Bà Quách Thị Dung, Chủ nhiệm HTX Mây Tre Đan xóm Bui bày tỏ, nhờ sự hỗ trợ, tạo mọi điều kiện của các cấp chính quyền, sự nỗ lực, kiên trì của các thành viên là chị em phụ nữ trong HTX, nghề mây, tre đan dần có chỗ đứng, được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho nhiều hội viên. “Ngoài đam mê và ý thức gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, tôi và nhiều người thợ có tâm huyết và tìm cách khôi phục, truyền lại những kinh nghiệm quý báu trong nghề”, bà Quách Thị Dung nói. Được biết, Hang Kia và Pà Cò (huyện Mai Châu) là 2 xã đồng bào Mông, đời sống bà con còn nhiều khó khăn. Tạo động lực giúp bà con phát triển sản xuất, Liên minh HTX tỉnh Hòa Bình đã hỗ trợ thành lập HTX dịch vụ du lịch và nông nghiệp Hang Kia (xã Hang Kia) và HTX A Hiệp (xã Pà Cò).
HTX dịch vụ du lịch và nông nghiệp Hang Kia có 11 thành viên. Vốn điều lệ đăng ký hoạt động sản xuất, kinh doanh 200 triệu đồng. Năm 2022, tổng doanh thu ước đạt 650 triệu đồng; thu nhập ước đạt 450 triệu đồng, bình quân thu nhập của thành viên 4 triệu đồng/tháng. Các thành viên đã mạnh dạn đầu tư vốn để làm du lịch cộng đồng kết hợp sản xuất nông nghiệp sạch. Tất cả tạo thành một chuỗi để thu hút khách du lịch tới khám phá bản sắc văn hóa đồng bào Mông.
Anh Giàng A La, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX chia sẻ, để tạo cho khách du lịch có cơ hội trải nghiệm cuộc sống của đồng bào Mông, HTX tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các nhóm gồm: Nhóm làm du lịch cộng đồng; nhóm chuyên sản xuất thổ cẩm, trang phục truyền thống của dân tộc Mông; nhóm sản xuất nông nghiệp sạch. Khi du khách lựa chọn dịch vụ nghỉ dưỡng tại nhóm làm du lịch cộng đồng sẽ được trải nghiệm các dịch vụ như thăm quan mô hình nông nghiệp hữu cơ, trang trại chăn nuôi, vườn mận, vườn đào của bà con. Ngoài ra, du khách còn được tự tay dệt thổ cẩm để làm quà lưu niệm. Với cách làm như vậy, trung bình mỗi năm HTX Hang Kia đón gần 10.000 lượt khách thăm quan, khám phá, khoảng 50% khách lưu trú. Sản phẩm du lịch cộng đồng Hang Kia của HTX được UBND tỉnh công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao.
Tương tự, HTX A Hiệp có 8 thành viên. Vốn điều lệ đăng ký hoạt động sản xuất, kinh doanh 200 triệu đồng. Năm 2022, tổng doanh thu ước đạt gần 500 triệu đồng; thu nhập ước đạt 288 triệu đồng, bình quân thu nhập của thành viên 3 triệu đồng/tháng. Năm 2022, Liên minh HTX tỉnh mở 2 lớp dạy nghề ngắn hạn dưới 3 tháng cho HTX A Hiệp với gần 60 học viên tham gia.
Là huyện miền núi trung du nằm ở phía đông nam tỉnh Hòa Bình, huyện Lạc Thủy là nơi tập trung đông đồng bào các dân tộc Mường, Dao. Từ năm 2017, 8 thành viên HTX nông nghiệp Dương Nam (xã Phú Thành) đã liên kết sản xuất sản phẩm chất lượng, hiệu quả kinh tế cao trên diện tích 13ha cam giống CS1, bưởi Diễn và chè.
Nhấn mạnh mong muốn thành lập HTX Dương Nam, Giám đốc HTX Dương Ngọc Chức chia sẻ, mục tiêu lớn nhất của HTX là phát huy vai trò “bà đỡ” cho các hộ nông dân liên kết với nhau để chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, phát triển thành sản xuất hàng hóa tập trung, hiệu quả cao. Trong quá trình hoạt động, HTX Dương Nam luôn được các cấp, ngành quan tâm, ủng hộ. Trong đó, Liên minh HTX tỉnh Hòa Bình hỗ trợ 15 triệu đồng; Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Lạc Thủy hỗ trợ về kỹ thuật; tạo điều kiện tham gia các lớp tập huấn và thăm quan học hỏi một số mô hình sản xuất - kinh doanh hiệu quả.
Và mới đây, HTX Dương Nam đã được Liên minh HTX tỉnh công nhận là điển hình tiên tiến trong tạo việc làm thường xuyên, giúp thành viên và người lao động có thu nhập, ổn định cuộc sống; từng bước góp phần vào công cuộc xóa đói giảm nghèo bền vững tại địa phương.
Như vậy, có thể thấy, với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp cùng sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các chính sách dân tộc trong thời gian qua được tỉnh Hòa Bình triển khai thực hiện toàn diện, đồng bộ, hiệu quả. Cơ sở hạ tầng từng bước được đầu tư; tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh (năm 2022 tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh còn 12,99%, giảm 2,5% so với năm 2021). Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, các chính sách hỗ trợ trực tiếp cho cộng đồng, nhóm hộ, giúp người dân tự vươn lên thoát nghèo, đời sống vật chất và tinh thần của người dân vùng dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn được nâng lên; diện mạo vùng dân tộc thiểu số và miền núi đã có nhiều đổi mới tích cực.
Để tiếp tục phát huy hiệu quả của mô hình kinh tế tập thể, HTX, thời gian tới, tỉnh Hòa Bình xác định, tập trung nguồn lực, tăng đầu tư từ ngân sách nhà nước và huy động nguồn lực xã hội để hỗ trợ phát triển, nhân rộng các mô hình kinh tế tập thể, sản xuất gắn với chuỗi giá trị, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, tại các vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, miền núi. Đồng thời, đổi mới cơ chế, chính sách hỗ trợ kinh tế tập thể theo hướng khuyến khích tăng số lượng thành viên, quy mô hoạt động của HTX, thúc đẩy liên kết sản xuất phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể; đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường sản phẩm của các tổ chức kinh tế tập thể, hoạt động của các HTX.../.
