Ngày 14/5/2010, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 51/2010/NĐ-CP quy định về hóa đơn bán hàng hóa, dịch vụ và theo đó đã có sự thay đổi trong cơ chế phát hành, quản lý hóa đơn. Cụ thể là, chuyển đổi phương thức phát hành, quản lý hóa đơn từ cơ chế “DN mua hóa đơn của cơ quan thuế” sang cơ chế “DN tự đặt in, tự in hóa đơn hoặc sử dụng HĐĐT nếu đủ điều kiện” để sử dụng.
Trong quá trình triển khai thực hiện Nghị định số 51/2010/NĐ-CP ngày ngày 14/5/2010, Nghị định số 04/2014/NĐ-CP, ngành Thuế phát hiện một số đối tượng lợi dụng sự thông thoáng của Luật Doanh nghiệp trong thủ tục thành lập DN để thành lập nhiều DN hoặc mua lại DN. Thực tế, các DN này không kinh doanh nhưng được sử dụng hóa đơn, xuất hóa đơn khống, sử dụng hóa đơn lòng vòng để khấu trừ, hoàn khống thuế GTGT hoặc rút tiền thanh toán từ ngân sách nhà nước, không kê khai nộp thuế để trốn thuế.
Để hạn chế các trường hợp lợi dụng gian lận trong việc sử dụng hóa đơn, tại Điều 5 Nghị định số 12/2015/NĐ-CP ngày 12/2/2015 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều tại các Luật về thuế và sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định về thuế đã quy định: “Người nộp thuế (bao gồm cả tổ chức và cá nhân) kinh doanh thuộc trường hợp rủi ro cao về thuế thì lập HĐĐT và gửi thông tin trên hóa đơn bằng phương thức điện tử cho cơ quan thuế để nhận mã xác thực hóa đơn từ cơ quan thuế”. Theo đó, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 1209/QĐ-BTC ngày 23/6/2015 thí điểm sử dụng HĐĐT có mã xác thực của cơ quan thuế.
Theo các quy định trên, các DN đang sử dụng 2 loại HĐĐT: HĐĐT không có mã xác thực của cơ quan thuế theo Thông tư số 32/2011/TT-BTC (cơ quan thuế không công bố định dạng chuẩn dữ liệu mà DN tự xây dựng định dạng) và HĐĐT có mã xác thực của cơ quan thuế theo Quyết định số 1209/QĐ-BTC.
Việc áp dụng HĐĐT cho thấy HĐĐT mang lại nhiều lợi ích, cụ thể: HĐĐT góp phần giảm thời gian, chi phí về hoá đơn cho DN, góp phần hạn chế các hành vi gian lận về hoá đơn. HĐĐT giúp DN giảm chi phí giấy, mực in, vận chuyển và đặc biệt chi phí lưu trữ hóa đơn. DN không phải lập báo cáo sử dụng hóa đơn, dữ liệu từ HĐĐT được kết nối tự động với phần mềm khai thuế giá trị gia tăng (GTGT) nên DN không mất thời gian lập Tờ khai thuế GTGT. HĐĐT có tính bảo mật cao vì sử dụng chữ ký số của người bán nên khả năng làm giả hóa đơn là khó. Vì vậy, việc sử dụng HĐĐT thay thế hóa đơn giấy (hóa đơn đặt in, hóa đơn tự in) sẽ khắc phục được gian lận phát sinh trong việc sử dụng hóa đơn.
Hiện nay trên cả nước có 255 DN thí điểm áp dụng HĐĐT có mã xác thực của cơ quan thuế theo Quyết định số 1209/QĐ-BTC của Bộ Tài chính và hơn 550.000 DN áp dụng HĐĐT theo Thông tư số 32/2011/TT-BTC. Theo số liệu tổng hợp từ báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn do các DN gửi, số lượng HĐĐT DN sử dụng một năm khoảng gần 1,3 tỷ hóa đơn (tổng số hóa đơn do các DN trên cả nước sử dụng là khoảng 5,5 tỷ hóa đơn/năm - bao gồm cả hóa đơn giấy, HĐĐT), có khoảng 800 DN cung cấp giải pháp phần mềm HĐĐT cho các DN, tổ chức kinh doanh trên cả nước sử dụng. Đây là các DN đáp ứng quy định tại Điều 5 Thông tư số 32/2011/TT-BTC ngày 14/3/2011 của Bộ Tài chính.
Thông tư số 32/2011/TT-BTC không quy định về định dạng dữ liệu chung áp dụng cho HĐĐT nên mỗi đơn vị cung cấp giải pháp HĐĐT hiện nay có thể thiết kế các định dạng khác nhau, xây dựng công cụ hiển thị và kiểm tra thông tin hóa đơn khác nhau. Vì vậy, để hỗ trợ tốt hơn cho các đối tượng sử dụng HĐĐT theo quy định Tổng cục Thuế đã có Thông báo số 92/TB-TCT ngày 19/3/2021 về việc khuyến nghị các thành phần dữ liệu HĐĐT áp dụng theoThông tư số 32/2011/TT-BTC ngày 14/3/2011 của Bộ Tài chính và triển khai công cụ hỗ trợ người nộp thuế hiển thị thông tin HĐĐT áp dụng theo khuyến nghị.
Theo kế hoạch triển khai hoá đơn điện tử của Tổng cục Thuế: Thời gian xây dựng và triển khai đợt 1: Từ tháng 11/2021 đến tháng 3/2022: Triển khai tại 06 Cục Thuế các tỉnh/thành phố (dự kiến gồm Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Hải Phòng, Phú Thọ và Bình Định). Thời gian triển khai đợt 2: Từ tháng 4/2022 đến tháng 7/2022: triển khai cho 57 Cục Thuế còn lại./.
