Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, vẫn còn tồn tại một số hạn chế, bất cập như: Công tác giám sát, bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác, đặc biệt là tại cấp cơ sở còn chưa thực sự tốt, một số địa phương buông lỏng quản lý, dẫn đến phát sinh các điểm nóng về khai thác khoáng sản (đất làm vật liệu san lấp, quặng vàng...) trái phép gây bức xúc trong dư luận và ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình an ninh, trật tự tại địa phương. Bên cạnh đó, hoạt động của một số mỏ khoáng sản còn xảy ra tình trạng gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống người dân xung quanh, làm hư hỏng kết cấu hạ tầng giao thông do phương tiện vận chuyển quá tải, quá khổ. Ngoài ra, vẫn còn tình trạng khai thác khoáng sản không đúng quy định pháp luật như: Khai thác vượt phạm vi ranh giới được cấp phép, vượt công suất cho phép, khai thác không đúng theo thiết kế mỏ đã được phê duyệt gây ảnh hưởng đến môi trường, an ninh trật tự địa phương.
Nguyên nhân của tình trạng trên do nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của các chủ đầu tư được cấp phép khai thác chưa đầy đủ. Trách nhiệm quản lý, giám sát hoạt động khai thác khoáng sản và bảo vệ khoáng sản chưa khai thác của một số địa phương chưa đạt hiệu quả. Một số dự án khai thác đá trên địa bàn tỉnh hiện nay hoạt động với quy mô nhỏ và vừa, công nghệ còn lạc hậu, hiệu quả kinh tế chưa thực sự cao nên việc đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường chưa được thực hiện đầy đủ; nổ mìn với khối lượng lớn gây ảnh hưởng môi trường và sinh hoạt của người dân; xe chở quá khổ, quá tải gây áp lực lên hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ. Bên cạnh đó, nhiều đối tượng lợi dụng nhu cầu thiếu hụt về đất đắp trên địa bàn tỉnh để khai thác trái phép.
Để tăng cường công tác quản lý nhà nước về khoáng sản, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác và chấn chỉnh hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, ngày 28/5/2025, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Chỉ thị số 10/CT-UBND tăng cường công tác quản lý nhà nước về khoáng sản, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác và chấn chỉnh hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Ủy ban nhân dân tỉnh yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ động tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh tăng cường công tác quản lý nhà nước về khoáng sản; khoanh định khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản; khoanh định các khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản; đề xuất biện pháp bảo vệ khoáng sản chưa khai thác; lập kế hoạch và tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp phép của Ủy ban nhân dân tỉnh sau khi được phê duyệt. Đẩy nhanh công tác đấu giá quyền khai thác khoáng sản đặc biệt là khoáng sản đất làm vật liệu san lấp đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật hiện hành nhằm đáp ứng nhu cầu nguyên liệu đất đắp nền, vật liệu xây dựng cho các công trình, dự án trên địa bàn. Tăng cường công tác kiểm tra việc chấp hành pháp luật khoáng sản đối với các tổ chức, doanh nghiệp và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp thẩm quyền xử lý theo quy định; yêu cầu các tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản chấp hành đầy đủ các quy định theo Giấy phép đã được cấp có thẩm quyền cấp và các quy định hiện hành của pháp luật có liên quan. Tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh thực hiện tước, thu hồi Giấy phép khai thác khoáng sản đối với những mỏ khai thác khoáng sản không hiệu quả; gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; khai thác vượt ranh giới tọa độ, diện tích được cấp phép (nếu có); khai thác không đúng thiết kế được phê duyệt; khai thác không đảm bảo an toàn; vi phạm về đất đai, môi trường,…, chây ì không thực hiện hoặc không thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ đối với Nhà nước trong hoạt động khai thác khoáng sản theo quy định; chủ động rà soát đôn đốc các doanh nghiệp khai thác khoáng sản thực hiện đóng cửa mỏ đối với các giấy phép khai thác khoáng sản đã hết hiệu lực. Phối hợp với cơ quan thuế, Sở Công Thương, Sở Xây dựng có biện pháp kiểm soát chặt chẽ sản lượng sản lượng khai thác thực tế của các mỏ; đôn đốc việc thực hiện nghĩa vụ nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định. Phối hợp với sở, ban, ngành có liên quan và chính quyền địa phương trong việc xử lý nghiêm các hành vi khai thác khoáng sản trái phép (không phép và sai phép), hoạt động khai thác, vận chuyển cát, sỏi lòng sông trái phép trên địa bàn tỉnh và tại các khu vực giáp ranh địa giới hành chính cấp tỉnh.
Sở Xây dựng: Chủ trì, phối hợp với các sở, ngành và chính quyền địa phương tiếp tục rà soát các khu vực có tiềm năng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, đặc biệt là khoáng sản làm vật liệu san, lấp để tham mưu, trình Ủy ban nhân dân tỉnh tích hợp vào quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 theo Luật Quy hoạch nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng khoáng sản trên địa bàn tỉnh và để quản lý bảo vệ tài nguyên khoáng sản. Nâng cao chất lượng thẩm định hồ sơ thiết kế cơ sở của dự án đầu tư công trình khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng; chỉ thẩm định hồ sơ Báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế cơ sở đối với các dự án có công nghệ khai thác, chế biến khoáng sản làm vật liệu xây dựng tiên tiến, hiện đại, thân thiện với môi trường và đảm bảo các thủ tục, trình tự theo quy định của pháp luật hiện hành. Chủ trì, phối hợp với các sở, ngành và chính quyền địa phương tổ chức kiểm tra, giám sát chặt chẽ hoạt động khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng của các tổ chức, cá nhân được cấp phép nhằm bảo đảm việc khai thác thực hiện đúng theo thiết kế cơ sở, thiết kế bản vẽ thi công đã được phê duyệt. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về khai thác không đúng thiết kế được phê duyệt; khai thác không đảm bảo an toàn trong hoạt động khai thác khoáng sản. Tăng cường kiểm tra việc sử dụng nguyên vật liệu sản xuất của các cơ sở, nhà máy sản xuất gạch và việc sử dụng vật liệu san lấp của các công trình, dự án trên địa bàn tỉnh. Kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp sử dụng vật liệu là khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp và từ hoạt động khai thác trái phép.
Sở Công Thương: Chủ trì, phối hợp với các sở, ngành và chính quyền địa phương rà soát các khu vực được điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản (trừ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường), khu vực khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ để tham mưu, trình Ủy ban nhân dân tỉnh tích hợp vào quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 theo Luật Quy hoạch. Thực hiện cấp phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp để khai thác khoáng sản đảm bảo an toàn cho người và công trình xung quanh, phù hợp với công suất thiết kế khai thác và các điều kiện khác theo đúng quy định. Tăng cường công tác kiểm tra; rà soát các điều kiện cơ sở vật chất, hồ sơ quản lý sau khi cấp Giấy phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, đặc biệt xem xét dừng, thu hồi giấy phép, không cấp giấy phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp đối với các tổ chức, cá nhân có vi phạm. Kiểm tra xử lý đối với các cơ sở chế biến có sử dụng khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp, các cơ sở chế biến khoáng sản có công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; kiểm tra, giám sát hoạt động xuất khẩu khoáng sản theo quy định. Phối hợp với cơ quan thuế, Sở Nông nghiệp và Môi trường rà soát, đối chiếu, so sánh sản lượng khai thác thực tế của các mỏ so với lượng thuốc nổ được phép sử dụng để có biện pháp quản lý phù hợp.
Sở Tài chính: Chủ trì, phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường và các ngành, đơn vị liên quan trong việc tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án khai thác, chế biến khoáng sản thuộc thẩm quyền được giao đảm bảo theo quy định. Chỉ xem xét trình Ủy ban nhân dân tỉnh các dự án khai thác khoáng sản mà trong dự án đầu tư có công nghệ khai thác đồng bộ, thiết bị tiên tiến, hiện đại, thân thiện với môi trường. Tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh thực hiện thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư hoặc Quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án có vi phạm pháp luật trong hoạt động đầu tư, thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng và xuất khẩu khoáng sản hoặc không thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ về tài chính trong khai thác khoáng sản theo quy định. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh quyết toán các dự án, công trình sử dụng vật liệu xây dựng không rõ nguồn gốc, không đảm bảo đầy đủ hóa đơn, chứng từ để chấn chỉnh, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Chủ động, phối hợp với các sở, ngành rà soát, cập nhật kịp thời giá các loại khoáng sản để tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh thực hiện điều chỉnh bảng giá tính thuế tài nguyên đảm bảo kịp thời, phù hợp với quy định của pháp luật.
Sở Nội vụ: Tăng cường công tác kiểm tra, hướng dẫn việc thực hiện pháp luật lao động, an toàn, vệ sinh lao động; việc thực hiện chế độ, chính sách đối với người lao động làm việc tại các cơ sở khai thác, chế biến khoáng sản theo quy định của pháp luật, đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Xử lý và kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý nghiêm các đơn vị vi phạm pháp luật lao động và an toàn, vệ sinh lao động.
Sở Khoa học và Công nghệ: Chủ trì, phối hợp với cơ quan, tổ chức liên quan thẩm định hoặc có ý kiến về công nghệ đối với dự án đầu tư có sử dụng công nghệ trong khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản theo quy định. Chủ trì, tham mưu, đề xuất các đề tài, dự án nghiên cứu và chuyển giao ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến trong khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản. Thường xuyên cập nhật các tin bài của cơ quan thông tin, truyền thông, báo chí phản ảnh về các hoạt động liên quan đến lĩnh vực khoáng sản để có nguồn thông tin phản ánh chính xác đến các cơ quan chức năng kịp thời xử lý, trả lời, giải quyết theo quy định.
Thanh tra tỉnh: Thực hiện thanh tra hoạt động khoáng sản theo thẩm quyền. Xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện thanh tra chuyên đề, đột xuất khi phát hiện dấu hiệu vi phạm hoặc theo chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh. Chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan trong việc rà soát, xác minh, giải quyết đơn thư, khiếu nại, tố cáo liên quan đến hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh theo thẩm quyền; kịp thời tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo xử lý dứt điểm các vụ việc phức tạp, kéo dài, gây bức xúc trong dư luận xã hội.
Công an tỉnh: Chỉ đạo toàn lực lượng công an trong tỉnh thực hiện tốt công tác nắm bắt tình hình, công tác nghiệp vụ để khoanh vùng, phòng ngừa, đấu tranh với các điểm vi phạm về khai thác khoáng sản và bảo vệ môi trường. Tập trung đấu tranh quyết liệt với các hành vi khai thác, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản trái phép; hoạt động vận chuyển khoáng sản quá khổ, quá tải, các phương tiện bơm hút cát, sỏi lòng sông không có đăng ký, đăng kiểm; hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản gây ô nhiễm môi trường; các hoạt động mua bán hóa đơn, hợp thức hóa chứng từ, trốn thuế, phí; điều tra, triệt phá các đường dây, tổ chức, cá nhân khai thác, thu mua, vận chuyển, buôn bán trái phép khoáng sản.
Chi cục Thuế khu vực I: Chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan và chính quyền địa phương kiểm tra, đối chiếu khối lượng khoáng sản kê khai, nộp thuế, phí của các đơn vị khai thác khoáng sản nhằm đảm bảo thu đúng, thu đủ theo quy định; kiểm tra sổ sách, chứng từ, tài liệu về tài chính, số liệu trạm cân, camera giám sát và các số liệu, giấy tờ liên quan làm căn cứ xác định sản lượng khoáng sản khai thác thực tế; đôn đốc các đơn vị khai thác thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định pháp luật. Tăng cường công tác quản lý hóa đơn thuế đối với việc mua bán khoáng sản, ngăn chặn hành vi mua bán hóa đơn; xử lý nghiêm tình trạng hợp thức hóa chứng từ đầu vào, nhất là việc sử dụng, mua bán, kinh doanh cát, sỏi lòng sông, đất san lấp, đá xây dựng cho các công trình, dự án.
Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố hiện nay (sau khi sắp xếp là các xã, phường): Chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn và các đơn vị liên quan tổ chức tuyên truyền, phổ biến sâu rộng các quy định pháp luật về khoáng sản đến mọi tầng lớp nhân dân và các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động thăm dò, khai thác khoáng sản trên địa bàn; thông báo trên cổng thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp huyện thông tin về các khu vực mỏ khoáng sản được cấp phép trên địa bàn. Tăng cường công tác kiểm tra trách nhiệm của người đứng đầu chính quyền địa phương cấp xã trong công tác quản lý khoáng sản, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn, đặc biệt là đối với hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông, đất san lấp; xử lý nghiêm các trường hợp cho thuê đất trái thẩm quyền để sử dụng vào mục đích khoáng sản; chỉ đạo, ngăn chặn kịp thời và xử lý nghiêm các trường hợp khai thác, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản trái phép trên địa bàn. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện hiện nay (cấp xã sau khi sắp xếp) chịu trách nhiệm trước pháp luật, trước Ủy ban nhân dân tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh và bị tạm đình chỉ công tác để làm rõ trách nhiệm nếu để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép mà không có các biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời hoặc để diễn ra kéo dài, gây mất trật tự an ninh và vệ sinh môi trường nghiêm trọng trên địa bàn, gây bức xúc trong dư luận; lợi dụng việc nạo vét, khơi thông luồng để khai thác cát, sỏi; lợi dụng san gạt mặt bằng để khai thác đất san lấp trái phép trên địa bàn quản lý.
Các tổ chức, đơn vị, cá nhân hoạt động khoáng sản tuân thủ thiết kế mỏ, quy trình, quy phạm trong hoạt động khoáng sản, bảo đảm an toàn lao động và vệ sinh an toàn lao động
Các tổ chức, đơn vị, cá nhân hoạt động khoáng sản: Chấp hành nghiêm các quy định của Giấp phép thăm dò, khai thác, các quy định của pháp luật về khoáng sản và pháp luật khác có liên quan trong quá trình tổ chức thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng và xuất khẩu khoáng sản; tuân thủ thiết kế mỏ, quy trình, quy phạm trong hoạt động khoáng sản, bảo đảm an toàn lao động và vệ sinh an toàn lao động; có trách nhiệm bảo vệ khoáng sản trên diện tích được cấp phép; khai thác hợp lý, tiết kiệm, tận thu tối đa khoáng sản; thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường; thực hiện các quy định về quản lý hành chính, trật tự an toàn xã hội tại địa phương nơi có mỏ được khai thác; thực hiện đầy đủ, đúng thời hạn các nghĩa vụ về tài chính với nhà nước và bảo đảm quyền lợi của nhân dân địa phương nơi có khoáng sản được khai thác; bồi thường thiệt hại do hoạt động khai thác khoáng sản gây ra; thực hiện các quy định về ký quỹ phục hồi môi trường trong khai thác khoáng sản theo quy định của pháp luật; đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường, môi sinh, đất đai khi giấy phép khai thác khoáng sản chấm dứt hiệu lực./.
