Lần đầu tiên chúng tôi lên các xã vùng cao huyện Lạc Sơn cách đây 8 năm, đó là trung tuần tháng 6/2002. Lúc bấy giờ, tuyến đường từ Hương Nhượng lên Ngọc Sơn vẫn quanh co, lởm chởm, nhấp nhô. Vậy mà anh bạn đồng nghiệp của tôi vẫn nức nở khen: “ Đường tuy hơi xấu, nhưng đó là một bước tiến về hạ tầng cơ sở rồi đấy. Mấy năm trước đây, tôi đã cùng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh nhà chống gậy, vượt dốc lên trên này tiếp xúc cử tri. Càng vất vả lại càng thông cảm với những khó khăn của bà con ở đây”
8 năm đã trôi qua, giờ đây 3 xã vùng cao Ngọc Sơn, Ngọc Lâu, Tự Do của huyện Lạc Sơn đã khoác trên mình một diện mạo mới. Tuyến đường ngoằn ngèo, khúc khuỷu năm xưa đã được cải tạo, nâng cấp bằng nhựa và bê tông rộng rãi, thoáng đãng. Không chỉ có con đường mới, dọc đường đi, là cột điện cao thế để đường điện quốc gia về với các bản làng.
Trên đường đi, thỉnh thoảng chúng tôi lại gặp những chiếc xe máy chở hàng, chở người chạy vè vè trên đường làng. Chủ tịch xã Ngọc Sơn, anh Bùi Văn Dương phấn khởi nói: “Từ trung tâm xã, đường ô tô đã về đến 8/8 xóm, có đường, nhiều nhà đã mua được xe máy để làm phương tiện đi lại. Nuôi được con gà, con lợn, làm ra củ sắn, bắp ngô, cây mía tiêu thụ cũng dễ hơn, lại được giá hơn. Anh Dương còn kể lại: “Khi chưa có đường ô tô, không có gì ngại bằng đi họp, đi báo cáo ở huyện, họp 1 buổi mà mất hai ngày, toàn là phải đi bộ mà. Rồi còn ốm đau bệnh tật, một người ốm phải 6-7 người khiêng xuống bệnh viện huyện theo những con đường mòn, khổ không để đâu cho hết.”
Trong nhịp sống mới, dưới sự lãnh đạo, của Đảng bộ chính quyền xã và sự hỗ trợ, giúp đỡ của các cấp, các ngành, người dân các xã đã từng bước tiếp cận và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật để thâm canh tăng vụ, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Phương thức sản xuất hàng hoá đang dần dần thay thế tập quán quản canh, manh mún, tự sản, tự tiêu. Đến nay, ngô của xã được đã trồng 2 vụ/năm, 100% là giống ngô lai, năng xuất bình quân đạt 60 tạ/ha. Trên 60% diện tích lúa được gieo cấy bằng các loại giống mới, năng xuất đạt hơn 30 tạ/ha. Chăn nuôi gia súc, gia cầm cũng không ngừng phát triển. Đặc biệt, với ưu thế là vùng đất có độ cao đạt tới 400 -600 m so với mặt nước biển, Ngọc Lâu, Ngọc Sơn rất thuận lợi cho phát triển cây cà phê
Gần 3 năm qua, cấp uỷ, chính quyền và người dân 2 xã Ngọc Sơn, Ngọc Lâu cùng Công ty CP Cà phê Thái Hòa-Hòa Bình đã triển khai Dự án phát triển vùng cà phê nguyên liệu với diện tích giai đoạn I là 90,5ha. Đây cũng là mô hình mới trong việc thực hiện cổ phần hóa có sự tham gia của bà con nông dân thông qua hình thức góp vốn bằng đất đang được triển kahi và từng bước nhân rộng
Cùng với tập trung phát triển vùng cà phê nguyên liệu, 3 xã vùng cao Lạc Sơn sẽ tiếp tục có điều kiện để khai thác tiềm năng về đất đai, bản sắc văn hóa, cảnh quan thiên nhiên và tạo việc làm nguồn nhân lực khi Công ty CP Cà phê Thái hòa – Hòa Bình đầu tư xây dựng nhà máy chế biến cà phê công xuất 4000 tấn /năm và nhà máy chế biến phân vi sinh công xuất 7000 tấn /năm cùng khu du lịch sinh tháI nghỉ dưỡng với các hạng mục như Khu hướng nghiệp lao động, khu nghỉ dưỡng và thể thao, khu lòng hồ, khi sinh thái với nguồn vốn dự kiến 425 tỷ đồng. Tuy mới chỉ là bước đầu, nhưng nông nghiệp, nông thôn và nông dân ở các xã vùng cao huyện Lạc Sơn đã có nét khởi sắc, đó là một minh chứng của ý chí quyết tâm, dám nghĩ dám làm và tinh thần phát huy nội lực, tận dụng khai thác thế mạnh, tiềm năng của Đảng bộ, chính quyền nhân dân các xã vùng cao Lạc Sơn trong sự nghiệp xây dựng nông thôn mới.
Kinh tế và cơ sở hạ tầng từng bước phát triển, Cấp uỷ, chính quyền các xã đã quan tâm, cho lo nâng cao đời sống văn hoá tinh thần cho nhân dân. Những năm gần đây, chất lượng dạy và học ngày càng được nâng cao. Sự nghiệp chăm sóc bảo vệ sức khoẻ cho nhân dân và công tác DS - KHHGD ngày càng có nhiều tiến bộ. Nhiều năm qua, trên địa bàn không xảy ra dịch bệnh. Phong trào văn hoá, văn nghệ, TDTT phát triển mạnh mẽ, rộng khắp. Các đội bóng chuyền, bóng đá, văn nghệ không chỉ giao lưu, thi đấu ở xã, với các xã bạn mà còn tham gia và đạt giải cao trong các giải TDTT, hội diễn văn nghệ ở huyện. Các phong trào đó đã tạo cho cuộc sống của người dân ở đây luôn vui tươi, lành mạnh, tình làng nghĩa xóm ngày càng thêm đoàn kết gắn bó, góp phấn đẩy lùi các hủ tục lạc hậu và ngăn chặn không để các tệ nạn xã hội xâm nhập vào địa bàn.
Lên đến đỉnh dốc cũng là đến trung tâm cụm xã Ngọc Sơn. Trước mắt chúng tôi là một khu đất bằng phẳng được san ủi rộng tới mấy nghìn m
3 đã mọc lên nhiều công trình mới, đó là phòng khám đa khoa khu vực, chợ trung tâm, bưu điện văn hoá xã và Ngọc Sơn đã thực sự trở thành nơi giao lưu, buôn bán, trao đổi hàng hóa và các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa của nhân dân các dân tộc 3 xã vùng cao và các xã lân cận trong vùng.
