Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Hòa Bình đang triển khai thực hiện nhiều dự án đầu tư để phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có các dự án trọng điểm của Trung ương, của tỉnh. Trong quá trình thực hiện các dự án, công tác bồi thường, phóng mặt bằng đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc đảm bảo tiến độ các dự án cũng như việc ổn định đời sống, sản xuất của người có đất bị thu hồi.
Trong những năm qua, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng thu hồi đất trên địa bàn tỉnh đạt được nhiều kết quả tích cực, tạo ra quỹ đất để triển khai các dự án quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội như, giao thông, thủy lợi, xây dựng, phát triển các khu, cụm công nghiệp, hệ thống cấp điện, cấp nước, khu dân cư, khu đô thị mới, các dự án nông thôn mới… Nhiều khu tái định cư trên địa bàn tỉnh đã được hình thành và đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, góp phần ổn định cuộc sống của người dân tại nơi ở mới và phân bố lại dân cư cho phù hợp với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng còn bộc lộ nhiều hạn chế cụ thể là: Nhiều dự án thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng còn rất chậm, kéo dài; Việc đầu tư xây dựng các khu tái định cư chưa đáp ứng yêu cầu tiến độ, chưa đảm bảo tính chủ động để bố trí cho các hộ phải di chuyển chỗ ở; tình hình khiếu kiện trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư còn diễn ra khá phổ biến, chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số đơn thư khiếu nại, gây mất trật tự xã hội, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế và môi trường đầu tư.
Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng trên, ngoài nguyên nhân khách quan, còn do chính quyền ở một số địa phương chưa quan tâm đúng mức và chỉ đạo chưa sát sao; tính chủ động, tích cực và phối hợp thực hiện của một số tổ chức, cơ quan làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng còn hạn chế; công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng có dự án chưa được thực hiện đúng trình tự, thủ tục để đảm bảo tính liên tục đến khi kết thúc, thường bị chia ra nhiều đợt thực hiện hoặc dễ làm khó bỏ; công tác định giá đất để bồi thường còn chậm và thiếu chính xác, còn phải điều chỉnh bổ sung nhiều lần hoặc hỗ trợ khác; việc phê duyệt phương án bồi thường còn chưa phù hợp với thời điểm phê duyệt giá đất; việc bố trí vốn và thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng còn chưa kịp thời, thiếu sự đồng bộ; công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tại cấp huyện, cấp xã chưa được quan tâm và giải quyết triệt để.
Để chấn chỉnh và khắc phục các hạn chế nêu trên, nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, ổn định cuộc sống của người bị thu hồi đất và giảm thiểu tình trạng khiếu kiện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh yêu cầu:
Rà soát, đề xuất điều chỉnh hoặc hủy bỏ các dự án, các công trình có trong kế hoạch sử dụng đất hàng năm mà đã quá 03 năm nhưng chưa thực hiện theo quy định của pháp luật để đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất;
Rà soát, thống kê đầy đủ các dự án, công trình đã có quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư nhưng còn tồn đọng, chưa triển khai được, nhất là các dự án, công trình trọng điểm; làm rõ nguyên nhân và có kế hoạch, biện pháp giải quyết hoặc đề xuất giải quyết dứt điểm theo quy định;
Kiên quyết xử lý đối với các tổ chức, cá nhân có các hành vi lấn, chiếm, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất và xây dựng công trình trái phép, nhất là trên đất nông nghiệp và tại các khu vực đã có kế hoạch sử dụng đất, thông báo thu hồi đất để thực hiện các dự án; chấn chỉnh và xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân đã buông lỏng quản lý để xảy ra tình trạng vi phạm pháp luật tại địa phương;
Tăng cường chỉ đạo việc phối hợp và làm rõ trách nhiệm giữa các cơ quan tham gia thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Theo đó, chỉ đạo Đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, các phòng, đơn vị trực thuộc, Ủy ban nhân dân cấp xã phối hợp chặt chẽ trong việc tổ chức thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và sử dụng kinh phí tổ chức thực hiện bồi thường được trích theo đúng quy định;
Chỉ đạo triển khai công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng đồng bộ với việc bố trí vốn của Trung ương, của tỉnh và cấp huyện, cấp xã cho các dự án và đồng bộ với kế hoạch sử dụng đất, kế hoạch định giá đất cụ thể đã được phê duyệt; thực hiện việc thu hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải phù hợp với thời điểm phê duyệt giá đất để bồi thường;
Thực hiện việc xác định giá đất cụ thể để bồi thường đối với các dự án thuộc thẩm quyền phê duyệt trên địa bàn sát với giá đất thực tế, phù hợp với nguyên tắc thị trường để đảm bảo quyền lợi của người có đất bị thu hồi; chỉ đạo việc thuê đơn vị tư vấn xác định giá đất cụ thể để bồi thường theo quy định; xây dựng cơ sở dữ liệu về giá đất cụ thể trên địa bàn để nâng cao chất lượng và rút ngắn thời gian định giá đất;
Chủ động xử lý các khó khăn, vướng mắc thuộc thẩm quyền để đảm bảo thời gian thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng các dự án; chỉ xin ý kiến, kiến nghị cấp trên xử lý đối với các trường hợp chưa được pháp luật đất đai quy định cụ thể để không kéo dài thời gian thực hiện;
Nghiêm túc thực hiện đúng trình tự, thủ tục, thời gian đối với các bước trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của pháp luật đất đai, quy định của Ủy ban nhân dân tỉnh và tiến độ đầu tư của dự án; việc lập phương án bồi thường, thu hồi đất và phê duyệt phương án bồi thường, không để tình trạng kéo dài, chia ra nhiều lần, tạo nên sự so bì chênh lệch chế độ, chính sách, kinh phí bồi thường, hỗ trợ trong cùng một dự án nhưng phê duyệt thời điểm khác nhau, tạo ra các vướng mắc, bất cập, nhất là việc bàn giao mặt bằng manh mún sẽ gây khó khăn cho việc thi công dự án;
Củng cố, tăng cường năng lực cho Đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cấp huyện, công chức địa chính cấp xã, nhất là những địa bàn đang triển khai các dự án trọng điểm, địa bàn cùng lúc thực hiện công tác giải phóng mặt bằng của nhiều dự án; nâng cao tính chuyên nghiệp của Đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ theo phân cấp của pháp luật đất đai và chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh;
Kiện toàn và nâng cao trình độ của bộ phận tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; nghiêm túc thực hiện việc tiếp, đối thoại và giải quyết khiếu nại của công dân để giải quyết dứt điểm các vụ việc, hạn chế khiếu kiện đông người, kéo dài, gây mất trật tự xã hội, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế và môi trường đầu tư;
Chủ động đề xuất, lập thủ tục đầu tư xây dựng các khu tái định cư trên địa bàn để kịp thời bố trí, di dời các đối tượng bị thu hồi đất theo quy định của pháp luật đất đai;
Thực hiện tốt việc công khai, minh bạch trong công tác quy hoạch, chủ trương đầu tư các dự án, niêm yết công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước và sau khi phê duyệt; công tác tuyên truyền, vận động đối với người có đất bị thu hồi.
Thực hiện rà soát, tổng hợp các quy định còn chưa phù hợp để xem xét sửa đổi, bổ sung Quyết định số 31/2024/QDĐ-UBND ngày 22/8/2024 của Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; rà soát, bổ sung Quyết định số 30/2025/QĐUBND ngày 12/3/2025 của Ủy ban nhân dân tỉnh Hòa Bình Ban hành Bộ đơn giá bồi thường thiệt hại về cây trồng, vật nuôi khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; chủ động hướng dẫn các tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư giải quyết khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện;
Rà soát, chủ động đề xuất, kiến nghị thu hồi đất theo quy định của pháp luật đất đai đối với những dự án, công trình đã được giao đất, cho thuê đất mà qua thanh tra, kiểm tra đã phát hiện không đưa đất vào sử dụng, gây lãng phí đất đai và bức xúc trong dư luận xã hội;
Phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp huyện đề xuất xử lý điều chỉnh hoặc hủy bỏ các dự án, công trình có trong kế hoạch sử dụng đất hàng năm mà đã quá 03 năm nhưng chưa thực hiện theo quy định của pháp luật; xử lý dứt điểm các dự án, công trình đã có quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư nhưng còn tồn đọng, chưa triển khai được, nhất là các dự án, công trình trọng điểm;
Chủ trì phối hợp với Sở Tài chính, Sở Xây dựng, Thanh tra tỉnh và các sở, ngành có liên quan kiểm tra tình hình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại các địa phương, kịp thời tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh chấn chỉnh, xử lý đối với các địa phương còn xảy ra những hạn chế, khuyết điểm;
Chủ trì phối hợp với Sở Tài chính, Sở Xây dựng và các Sở, ngành có liên quan trình Ủy ban nhân dân tỉnh các biện pháp hỗ trợ khác để đảm bảo ổn định đời sống, sản xuất, công bằng đối với người bị thu hồi đất;
Kiện toàn và tăng cường nâng cao năng lực cho đội ngũ công chức làm nhiệm vụ xây dựng bảng giá đất và định giá đất cụ thể để đảm bảo chất lượng, thời gian yêu cầu; chủ động xây dựng cơ sở dữ liệu giá đất trên địa bàn tỉnh.
Sở Tài chính chịu trách nhiệm:
Tham mưu, đề xuất với Ủy ban nhân dân tỉnh bố trí nguồn vốn đảm bảo thực hiện các dự án đầu tư công thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân tỉnh;
Tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh trong việc chỉ đạo cấp huyện nâng cao năng lực hoạt động của Hội đồng thẩm định giá đất cụ thể để đảm bảo giá đất được phê duyệt sát với thực tế, phù hợp nguyên tắc thị trường và rút ngắn thời gian thẩm định;
Chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan để trình Ủy ban nhân dân tỉnh xem xét, bố trí nguồn vốn cho các địa phương đầu tư xây dựng các khu tái định cư phục vụ cho việc giải phóng mặt bằng các dự án, nhất là các dự án trọng điểm của tỉnh.
Thực hiện rà soát, tổng hợp để xem xét sửa đổi, bổ sung Quyết định số 68/2024/QDĐ-UBND ngày 26/12/2024 của Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Bộ đơn giá bồi thường thiệt hại thực tế về nhà, nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Hòa Bình đảm bảo phù hợp với thực tế;
Phối hợp với các Sở, ngành có liên quan kiểm tra, hướng dẫn việc xác định vị trí, quy mô khu tái định cư đảm bảo phù hợp với các quy hoạch xây dựng được các cấp có thẩm quyền phê duyệt;
Chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành có liên quan kịp thời hướng dẫn, giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong việc xác định đơn giá bồi thường thiệt hại thực tế về nhà, nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất.
Thanh tra tỉnh chịu trách nhiệm:
Tăng cường thanh tra việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại cấp huyện và các dự án cụ thể khi được giao thực hiện; theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kết luận thanh tra, kiểm tra đã ban hành để phát hiện, xử lý kiên quyết, dứt điểm các vi phạm, không để tồn đọng kéo dài;
Tập trung giải quyết các vụ khiếu kiện đông người, kéo dài, không để chậm trễ gây bức xúc đối với người khiếu kiện;
Chủ động tiếp nhận, giải quyết triệt để, kịp thời các trường hợp tố cáo, phản ánh của người dân về tình hình vi phạm pháp luật trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và kiên quyết xử lý đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm, đảm bảo nguyên tắc dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, kịp thời và đúng quy định của pháp luật trong công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Sở Khoa học và Công nghệ chịu trách nhiệm:
Phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường, Báo Hòa Bình và Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố tổ chức thực hiện việc tuyên truyền, phổ biến, công khai các quy định pháp luật về đất đai, về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đến các tầng lớp nhân dân, nhất là những người bị ảnh hưởng do việc thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng các dự án để tạo sự đồng thuận và hợp tác trong quá trình thực hiện.
Giao Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường theo dõi, kiểm tra, đôn đốc tổng hợp và định kỳ trước ngày 31 tháng 12 hằng năm báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh về tình hình thực hiện Chỉ thị này./.
