Các HTX nông nghiệp hoạt động đa dạng trong đó tập trung nhiều vào các loại nông sản thế mạnh của địa phương như: rau, củ quả; cây có múi; cây dược liệu; cây lương thực; lợn bản địa; dê núi; cá sông Đà, trồng rừng... HTX liên kết cung ứng dịch vụ, các vật tư đầu vào và hướng dẫn kỹ thuật sản xuất cho thành viên, các hộ dân, trang trại ở địa phương; một số HTX đã có nhãn hiệu sản phẩm được chứng nhận, sản phẩm OCOP, có vùng sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGap, hữu cơ và đạt tiêu chuẩn hàng hoá xuất khẩu, có năng lực bao tiêu sản phẩm đầu ra cho thành viên.
Hầu hết các xã trong tỉnh đến nay đã có HTX nông nghiệp hoạt động, giúp các địa phương thực hiện tốt giải pháp chuyển dịch cơ cấu sản xuất cây trồng, vật nuôi, ứng dụng khao học, kỹ thuật công nghệ mới, hình thành các vùng hàng hoá tập trung, có quy mô; giúp thành viên và người dân giảm đáng kể chi phí sản xuất, ổn định đầu ra và nâng cao giá trị gia tăng. Doanh thu bình quân 1 HTX năm 2023 ước đạt 1,72 tỷ đồng, lợi nhuận bình quẩn 190 triệu đồng; thu nhập lao động thường xuyên đạt 4,5 triệu đồng/người/tháng.
Tuy nhiên quy mô vùng sản xuất, năng suất, chất lượng hàng hoá của HTX nhìn chung còn hạn chế, chưa đáp ứng tốt yêu cầu ngày càng cao của thị trường; phần nhiều sản phẩm chưa có tem, nhãn mác, thiếu các điều kiện về chất lượng, số lượng đủ lớn để cung ứng thường xuyên cho các siêu thị, chuỗi cung ứng trong nước hoặc xuất khẩu; số HTX có liên kết vùng nguyên liệu với các nhà máy chế biến chưa có nhiều; chưa chú trọng đầu tư ứng dụng công nghệ cao, công nghệ thông minh vào quản lý vận hành và tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh.
Để khắc phục những hạn chế nêu trên, cần phát huy vai trò của hợp tác xã nông nghiệp, cần tạo điều kiện để HTX nông nghiệp thu hút nhiều đông đảo nông dân tham gia, mở rộng sản xuất kinh doanh, nâng cao giá trị gia tăng và thu nhập. Tránh việc hạn chế tỷ lệ cung ứng sản phẩm, dịch vụ của HTX ra bên ngoài; bảo đảm môi trường sản xuất, kinh doanh bình đẳng với doanh nghiệp, khuyến khích HTX mở rộng sản xuất, kinh doanh khi tham gia thị trường. Bên cạnh đó, cần có các giải pháp hỗ trợ các HTX phát triển, có quy định hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính, đặc biệt là các HTX quy mô vừa và nhỏ chưa/không đủ năng lực; quan tâm hỗ trợ cho giáo dục và đào tạo các thành viên, đặc biệt là lãnh đạo HTX…
Theo báo cáo của Liên minh HTX tỉnh, luỹ kế toàn tỉnh hiện có 654 tổ chức kinh tế tập thể đang hoạt động có kết quả sản xuất kinh doanh ổn định gồm: 465 HTX, 03 Quỹ tín dụng nhân dân, 186 THT. Hiện còn 84 HTX, 24THT ngừng hoạt động. Các tổ chức kinh tế tập thể thu hút 17,7 nghìn thành viên (tăng 20,69% so với năm 2020) và 29,1 nghìn người lao động tham gia (tăng 13,85% so với năm 2020). Tỷ lệ cán bộ quản lý HTX có trình độ trung cấp trở lên đạt 70,84%, trong đó tỷ lệ có trình độ cao đăng, đại học 34,73 %, tăng tương ứng 7% và 17,3% so với năm 2020. Thu nhập bình quân người lao động trong HTX đạt 4,5 triệu đồng/người/tháng, tăng 12,84% so với năm 2020. Doanh thu bình quân một HTX đạt 1,75 tỷ đồng; lợi nhuận bình quân 190 triệu đồng (tăng tương ứng 51,8% và 46,4% so với năm 2020). Doanh thu bình quân 01 Quỹ TDND đạt 30,24 tỷ đồng, chênh lệch thu nhập – chi phí bình quân 1,96 tỷ đồng (tăng tương ứng 26,54 % và 63,3% so với năm 2020). Doanh thu bình quân một THT đạt 187 triệu đồng; lợi nhuận bình quân 49,6 triệu đồng (giảm tướng ứng 13,82 % và 4,62 % so với năm 2020).
Phân loại theo quy mô thành viên có: 99,57% HTX siêu nhỏ, 0,43% nhỏ, 0% vừa, 0% lớn; theo quy mô vốn có: 59,78% siêu nhỏ, 30,32% nhỏ, 9,89% vừa, 0% lớn. Phân loại theo ngành nghề hoạt động có: 72,04% HTX nông nghiệp; 27,96% HTX phi nông nghiệp. Đánh giá xếp loại cuối năm 2022 có: 67% HTX khá, giỏi; 25,1% HTX Trung bình; 7,89% HTX yếu kém./.
